kobe
Maniak
Dołączył: 24 Lis 2005
Posty: 27
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
|
 Wysłany:
Nie 19:39, 17 Wrz 2006 |
 |
Z „Przywileju koszyckiego", 17 Września 1374 r.
W imię pańskie. Amen. (...) my, Ludwik z bożej łaski węgierski, polski, dalmacki etę. kroi, chcemy, aby doszło do wiadomości wszystkich, tak obecnych, jak przyszłych, że:
(...) 5. Ponieważ zaś rzeczona szlachtą nasza w szczególnej swej do
nas miłości przyjęła (...) i potomstwo nasze żeńskie, tak: samo jak męskie, sobie za księcia i pana — przeto (...) zwalniamy i wyjmujemy od składania wszelkich danin, podatków i, opłat, tak ogólnych, jak i szczególnych, jakimkolwiek mianem by się zwały, wszystkie miasta, grody, posiadłości, miasteczka i wsie, mieszkańców wsi całego Królestwa Polskiego, należących do panów i wszystkiej szlachty—oraz chcemy aby byli zwolnieni, oswobodzeni i wyjęci od wszelkich posług, robót, ciężarów i dostaw, tyczący się ludzi, jak i rzeczy.
6. Chcemy zadowolić się tym tylko, aby corocznie na św. Marcina
wyznawcę (11 listopada) nam. ;'r następcom naszym na znak najwyższego panowania i uznania korony Królestwa Polskiego płacono po dwa grosze zwykłej monety, w królestwie obieg mającej, których czterdzieści osiem idzie na grzywnę polską, z każdego osiadłego i dzierżonego łanu lub jego części.
(...) 8; Jeśli podczas panowania naszego lub następców naszych potrzeba nam będzie wyruszyć na wyprawę poza granice Królestwa Polskiego i jeśli szlachcie polskiej w naszej obecności lub bez nas z jakimikolwiek nieprzyjaciółmi w tej wyprawię przyjdzie bitwę stoczyć lub mieć spotkanie, w którym niektórzy będą do niewoli wzięci i poniosą większe lub mniejsze szkody wrzeczach lub osobach, wtedy im wypłacimy całkowite odszkodowanie. . .
(...) 14. Nadto obiecujemy, że żadnego pana, rycerza lub szlachcica lub kogo innego, jakiegokolwiek stanu będzie, postronnego przybysza, czyli cudzoziemca, starostą nie uczynimy (...)
1. Porównaj fragmenty Przywileju koszyckiego z Wielką Kartą Swobód. Co znajdujesz podobnego w obydwóch dokumentach?
2. Wytłumacz jakie znaczenie dla zainteresowanych miały poszczególne artykuły Przywileju Koszyńskiego
Z umowy w Krewię 14 sierpnia 1385 r.
Przytoczony niżej fragment dokumentu Jagiełły utrwala przemówienie reprezentantów Litwy do królowej węgierskiej Elżbiety, matki Jadwigi.
(...) Posłowie zaś jego, kniaź Borys i starosta wileński Hanko, tejże pani królowej Węgier w taki sposób sprawę wyłuszczyli i mówili: Jako liczni cesarze, królowie i książęta rozmaici pragnęli z tym Wielkim Księciem Litewskim, życzyli sobie i radzi byli wejść w związki wieczyste powinowactwa, a co Bóg wszechmocny zachował dla osoby tejże najjaśniejszej królowej. Toteż, najjaśniejsza pani, niechaj Wysokość Wasza przyjmie do tak wielce zbawiennego związku tegoż pana Jagiełłę, Wielkiego Księcia, na syna, a najjaśniejszą księżnę Jadwigę, córę waszą najdroższą, królowę Polski, niechaj poślubi na prawą swą małżonkę. A sądzimy, że z tego wyniknęłaby chwała Boża, dusz zbawienie, ludziom zaszczyt i wzmożenie państwa. Skoro zaś to, co przyrzeczone dojdzie do przewidzianego końca, natenczas pan Jagiełło, Wielki Książę, z wszystkimi braćmi swymi jeszcze nie ochrzczonymi, krewniakami, szlachcicami, ziemianami z wyższymi i najniższymi w swoich krajach zamieszkałymi, wiarę świętego, rzymskiego Kościoła przyjąć zamierza, pragnie i życzy sobie. A ponieważ zabiegało około tego wielu cesarzy i różnych książąt, a nie zdołali aż dotychczas zgoła od niego tego otrzymać, zaprawdę tedy zaszczyt ten Bóg wszechmocny zachował dla samejże Jej królewskiej Wysokości. Dla sprawy tej utwierdzenia, dla pewności i ubezpieczenia tenże Jagiełło Wielki Książe przyrzeka wszystkie skarby swe złożyć i wydać na odzyskanie strat państw obojga, tak Polski, jak i Litwy. A tylko, jeżeli taż pani Węgiercórkę swą Jadwigę, królowę polską przyrzeczoną, odda mu w małżeństwo. Także obiecując tenże Jagiełło Wielki Książę, że da i gotówką załatwi układ pieniężny, zawarty tytułem rękojmi, pomiędzy tą panią królową Węgier z jednej, a księciem Austrii z drugiej strony, mianowicie dwieście tysięcy florenów. Również tenże Wielki Książę Jagiełło przyrzeka i zobowiązuje się wszelkie ziemie zagrabione i straty Królestwa Polskiego, oderwane przez czyje bądź ręce i zajęte, odzyskać
własnymi zachodami i kosztami. Również tenże Jagiełło Wielki Książa obiecuje wszystkich chrześcijan, a zwłaszcza ludzi obojga płci pojmanych w kraju polskim i zwyczajem wojennym uprowadzonych, przywrócić do pierwotnej wolności, tak, iż każdy z nich bez względu na
płeć odejdzie, dokąd mu się spodoba według woli jego. Następnie wymieniony tu książę Jagiełło przyrzeka także kraje swoje Litwy i Rusi
wieczyście wcielić do korony Królestwa Polskiego. (...)
Do czego zobowiązywał się Jagiełło w zamian za rękę Jadwigi?
Z „Dziejów Polski" Jana Długosza o ostatniej fazie bitwy pod Grunwaldem
(...) Polacy... w kilkanaście chorągwi rzucili się na owe szesnaście
smaków krzyżackich, do których i inne. się poprzyłączały, i krwawą
as; nimi stoczyli bitwę. A lubo Krzyżacy przez jakiś czas wytrzymywali
natarcie, w końcu jednak przeważną liczbą wojsk królewskich zewsząd
otoczeni, pobici zostali na głowę. Prawie wszystko rycerstwo, walczące
pod owymi szesnastu znakami, legło na placu lub dostało się w niewolę.
Po zniesieniu zatem i rozbiciu całej potęgi nieprzyjacielskiej, przy
czym także wielki mistrz pruski Ulryk, marszałkowie, komturowie, ry-
cerze wszyscy i znakomitsi w wojsku pruskim panowie poginęli, reszta
nieprzyjaciół poszła w rozsypkę, a raz tył podawszy pierzchała ciągle
w popłochu. Władysław król polski, nie rychłe wprawdzie i ciężkim
okupione trudem, zupełne jednak nad mistrzem i Krzyżakami otrzymał zwycięstwo. (...)
(...) Znaleziono zaś w obozie Krzyżackim kilka wozów naładowanych
samymi dybami i okowami, które Krzyżacy z pewnością sobie rokując
zwycięstwo (...) do pętania Polaków przygotowali.
1. Przypomnij, kiedy i gdzie powstał zakon krzyżacki. Jaką wartość bojową miały zakony rycerskie? Jaki wynik przynosiły dotychczasowe starcia orężne między Polską a Zakonem? Jakiego rezultatu bitwy spodziewano się w obozie krzyżackim przed jej rozpoczęciem?
2. Jak ocenił Długosz rezultat bitwy pod Grunwaldem?
Z przywileju Władysława Łokietka dla Krakowa z 12 września 1306 r.
My Władysław z bożej łaski książę krakowski, sandomierski, łęczycki
i kujawski wiadomym czynimy wszystkim, którzy niniejszy list
oglądać będą, że starając się o pożytki i korzyści miasta naszego Krakowa
dajemy (prawo) i pozwalamy naszym-mieszczanom krakowskim,
aby skład wszelkich towarów i rzeczy sprzedawanych w wymienionym mieście posiadali, tak jak najlepiej i najpożyteczniej dla dobra miasta będą (go) mogli ogłosić. Chcemy także i obiecujemy, aby wszyscy kupcy z jakichkolwiek rejonów i krajów z towarami do rzeczonego miasta przybywający wszystkie ich przedmioty handlu lub towary mogli gościom obcym lub jakimkolwiek innym kupującym sprzedawać, wyjąwszy tylko miedź, którą jeśli byłaby sprowadzona Węgier lub ze Sącza lub z jakichkolwiek innych rejonów, krajów lub miejsc, nie żadnemu obcemu, lecz tylko naszym mieszczanom krakowskim powinna być sprzedawana, a rzeczeni kupcy w żaden sposób, jak tyIko rzeczy i towary sprzedawszy, przez wspomniane nasze miasto Kraków niech się przejeżdżać nie ośmielają. Następnie dodajemy, aby wyżej wymienieni kupcy z Węgier lub ze Sącza, lub z jakichkolwiek innych miejsc z miedzią i innymi towarami ku Toruniowi pływać po wodach, ani ich w kraju rozprowadzać nie śmieli, jeśli przedtem wymieniona miedź i towary do Krakowa sprowadzone nie zostały złożone i składzie i tamże naszym mieszczanom krakowskim sprzedane, jak wyżej zostało wyrażone. (...)
1. Wyjaśnij znaczenie prawa składu, ilustrując swój wywód powyższym tekstem
Z „Kroniki" Janka z Czarnkowa
Ten król ponad wszystkich książąt polskich dzielnie rządził Rzecząpospolitą, albowiem jak i drugi Salomon wyniósł dzieła swoje, budując
miasta, domy i grody. Przede wszystkim zamek krakowski ozdobił
przedziwnymi budynkami, wieżami, rzeźbami, malowidłami i dachami.
na podziw wspaniałymi. Naprzeciw zaś zamku krakowskiego, za Wisłą,
około kościoła, który się nazywa Skałka, wybudował miasto, które od
imienia swego nazwał Kazimierzem. Wybudował też wiele innych
|miast, jak Wieliczkę, Skawinę i Lanckoronę, zamek Olkusz, Będzin i Lelów, miasto Czorsztyn wraz z zamkiem, zamki w Niepołomicach
Ojcowie i Krzepicach, w ziemi sandomierskiej zamek i samo miast
Sandomierz, Wiślicę, Szydtów, Radom, Opoczno, Wąwolnicę, miast
Lublin, miasto i zamek Sieciechów, Solec, zaniki w Zawichoście i Nowym Mieście Korczynie; w Wielkopolsce zaś miasta Kalisz, Pyzdry, Stawiszyn, zamek i miasto Konin, zamki w Nakle, Wieluniu, Międzyrzeczu i Ostrzeszowie, miasto Wieluń, zamek Bolesławiec; w ziemi kujawskiej Kruszwicę, Złotoryję, Przedecz i Bydgoszcz; w ziemi Sieradzkiej silny gród w Piotrkowie, miasto i zamek w Inowłodziu; na Mazowszu miasto Płock, a zamek tamtejszy, który był jednym murem obwiedziony, drugim jeszcze opasał; w ziemi ruskiej miasto Lamburgę
czyli Lwów i dwa jego zamki, zamek Przemyśl, zamek i miasto Sanok
miasto Krosno i zamki w Lubaczowie, Trembowli, Haliczu i Tustaniu
Wszystkie te miasta i zamki opatrzył bardzo silnymi murami, budowlami i wieżami wyniosłymi, głębokimi fosami i innymi fortyfikacjam na ozdobę Królestwa, a ku bezpieczeństwu i schronieniu narodu polskiego. Za panowania bowiem tego króla powstało w lasach, gajach i na karczowiskach drugie tyle miast i wsi, ile przedtem, było w Królestwie Polskim.
1. Jakie popularne powiedzenie dotyczące Kazimierza Wielkiego ilustruje powyższy fragment? Znajdź miejscowoś wymienione przez Janka z Czarnkowa na mapie Polski za Kaziemierza Wielkiego.
2. Wskaż ilustracje odnoszące sie do tematu
|
Post został pochwalony 0 razy
|
|
